XƯƠNG SỐNG CỦA HỆ THỐNG TIỀN TỆ THẾ GIỚI MỘT THỜI
Vàng là một kim loại quý, được sử dụng nhiều trong đời sống con người, từ ứng dụng công nghiệp cho đến làm tài sản tích trữ, làm đồ trang sức tôn vinh vẻ đẹp và đẳng cấp người sở hữu. Vàng cũng có lịch sử phát triển của nó.
Vàng là một kim loại chuyển tiếp có tính mềm dẻo dễ dát mỏng và không phản ứng với hầu hết các hóa chất. Vàng đã tồn tại trên Trái Đất trong hàng trăm triệu năm, nhưng chỉ được tìm thấy bởi con người từ vài nghìn năm về trước dưới dạng quặng vàng tự nhiên. Vàng có mặt ở khắp mọi nơi và sớm trở thành văn hóa không thể thiếu đối với con người. Được xem như là kim loại quyền lực nhất lịch sử, nhưng đằng sau vẻ đẹp lấp lánh của vàng có rất nhiều điều thú vị và không phải ai cũng biết. Khởi đầu của vàng, vàng có thể được tìm thấy ở cả 7 lục địa, các nhà khảo cổ học cho rằng nhân loại đã bắt đầu phát hiện và sử dụng vàng từ năm 5000 trước công nguyên. Câu chuyện của nó bắt đầu từ nền văn minh Ai Cập cổ đại. Khi đó người ta tin rằng vàng đến từ mặt trời và xem nó là xương thịt của các vị thần. Đối với các Pharaoh và giáo sĩ Ai Cập vàng đại diện cho quyền lực của họ. Vì vậy những người thợ thủ công đã dùng vàng làm thành những món trang sức tinh tế và các đồ vật mang ý nghĩa tôn giáo. Người Ai Cập còn chọn vàng làm bạn đồng hành trên hành trình quan trọng nhất cuộc đời đi về thế giới bên kia, vàng không thể phá hủy rất hoàn hảo cho sự bất tử. Các vật dụng hàng ngày làm bằng vàng được chôn cất trong các ngôi mộ, Pharaoh được chôn trong các quan tài vàng, vàng tồn tại mãi mãi và họ tin rằng họ cũng sẽ như vậy. Ở phía bên kia của trái đất các dân tộc Mỹ Latinh cổ đại đã dùng vàng để xây dựng một loạt các nền văn minh cách sử dụng vàng của họ với sự tương đồng với người Ai Cập cổ đại. Hơn 2000 năm trước người Lydia đã xây dựng thủ đô Sardis của họ trên 1 bờ sông thuộc Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay đó là một nơi sầm uất nằm ở vị trí đắc địa kết nối các tuyến đường thương mại thời kỳ ấy với nguồn cung cấp kim loại quý người Lydia đã tạo ra một trong những phát minh quan trọng nhất của thế giới cổ đại sử dụng hỗn hợp vàng và bạc để chế tác các đồng xu nhưng bởi vì các đồng xu được làm bằng hợp kim vàng và bạc nên người ta không thể biết được giá trị thực sự của bạn và người Lydia đã giải quyết luôn vấn đề này tại xưởng đúc tiền hoàng gia họ đã chế tác những đồng tiền vàng nguyên chất đầu tiên trên thế giới và người đầu tiên tạo ra những đồng tiền vàng đó là vua của người Lydia – Croesus đồng tiền vàng và bạc lúc ở Sardis chính là tiền kim loại đầu tiên trên thế giới và nó đã phổ biến trong suốt 2000 năm những đồng tiền này đã kích thích thương mại phát triển mang lại sự giàu có và quyền lực cho người Lydia. Khi người Lydia bại trận dưới tay đế chế ba tư vào năm 546 trước Công Nguyên thói quen dùng đồng tiền vàng bắt đầu lan rộng Người ta tư kế thừa những sự đúc tiền của nền văn minh Lydia phát hành phiên bản tiền vàng và bạc có khắc hình của các vị vua Ba tư trên đó sự phát triển của đồng tiền đã khiến vàng đến với nhiều người hơn và mang lại nhiều lợi thế cho những người cai trị ở thế giới cổ đại. Hành trình khai thác những mỏ vàng. Hy Lạp và La Mã còn thống trị phương tây và vàng đã được đưa đến Ấn Độ để đổi lấy gia vị và được đưa đến Trung Quốc để đổi lấy tên Lụa vào khoảng năm 98 đến 160 giai đoạn đỉnh cao của Đế Chế La Mã đồng tiền vàng bạc đã thống trị từ anh đến Châu Phi. Từ đây do nhu cầu sử dụng cao những phương pháp khai thác vàng cũng xuất hiện mặc dù vẫn còn khá sơ khai. Chính người Hy Lạp đã có những nghiên cứu vượt bậc nung quặng vàng để lấy được vàng từ bên trong họ dùng những ống thổi lửa làm bằng đất sét để duy trì nhiệt độ cho là nung tính đến thời điểm Alexander Đại Đế qua đời vào năm 323 trước Công Nguyên người Hy Lạp đã khai thác các mỏ vàng từ Châu Âu đến tận Ai Cập và Tây á. Đế Chế La Mã cổ đại còn tiến xa hơn trong hành trình tìm kiếm vàng họ khai thác vàng với tần suất lớn bằng cách chuyển hướng dòng nước để đào vàng bằng thủy lực nước cùng đóng vai trò lớn trong việc tách vàng ra khỏi đá. Nghe qua có vẻ đơn giản nhưng ở thời điểm đó nó là phương pháp cực kỳ đột phá cộng với nguồn nhân công từ tù nhân nô lệ La Mã cổ đại đã có được những thành quả cực kỳ ấn tượng trong Cuộc Phiêu Lưu Vào Lòng Đất để tìm vàng. Đối với người La Mã và rất thiêng liêng nên họ thường cất giữ tài sản của mình trong ngôi đền thờ thần Jupiter vị thần quan trọng nhất trong thần thoại La Mã đặc biệt ở đế quốc La Mã Tiền xu bằng vàng đã được lưu hành khắp nơi giữ cho bộ máy kinh tế hoạt động trơn tru. Ngoài ra constantine Đại Đế còn sáng tạo ra đồng tiền vàng mới tên là solidus. Đồng solidus được sử dụng ở tận Trung Quốc, Anh và vùng scandinavia trở thành một trong những đồng tiền tồn tại lâu nhất lịch sử.
Xương sống của hệ thống tiền tệ quốc tế.
Trong khi người châu Á tiếp các chữ vàng người châu Âu lại thích dùng vàng như tiền trong thương mại sở hữu những đặc tính quý hiếm như tính không bị oxi hóa không bị xỉn dễ dát mỏng dễ đúc, vàng trở nên phù hợp với chức năng của tiền tệ hơn bất kỳ kim loại nào. Tại các hội chợ lớn diễn ra châu Âu thế kỷ 15 tất cả các loại hàng hóa đều được trao đổi với vàng. Vì các thương nhân không thể mang theo số lượng vàng lớn bên mình nên họ đã tạo ra từ cam kết, hứa sẽ trả một số lượng vàng nhất định sau này gọi là hối phiếu. Về sau hối phiếu bắt đầu được trao tay như một loại tiền tệ giúp thương mại thuận lợi hơn và cuộc phát triển mạnh mẽ hơn có thể nói hối phiếu là tiền thân của tiền giấy hiện đại. Sau đó vàng trở thành thước đo của nền kinh tế thế giới trong hơn hai thế kỷ dẫn đến sự ra đời của chế độ bản vị vàng, khi đó tìm được ấn định với vàng ở một tỷ lệ nhất định và Anh chính là quốc gia đầu tiên chuyển sang chế độ bản vị vàng vào năm 1717. Hệ thống bảng hiệu vàng quốc tế chỉ tồn tại trong một khoảng thời gian tương đối ngắn, từ những năm 1870 đến khi thiết chiến thứ nhất nổ ra năm 1914, nhưng nó vẫn tạo ra cơ sở quan trọng để hình thành nên thời kỳ kinh tế tăng trưởng tương đối ổn định và thịnh vượng, trong đó lạm phát nhìn chung vẫn ở mức thấp. Sau thế chiến thứ hai hệ thống Bretton Woods được hình thành, đồng đô la được gắn cố định với vàng ở mức 35$ đổi lấy một đô ounce. Còn các đồng tiền khác được xác định giá trị theo đồng đô la với tỷ giá cố định và có thể điều chỉnh.
Hệ thống Bretton Woods có lẽ đã giúp hình thành ít nhất là đối với các nước phương tây một thời kỳ huy hoàng nhất của lịch sử kinh tế với sự tăng trưởng cao, lạm phát mặc dù cao hơn ở thời kỳ bản vị vàng cổ xưa, nhưng vẫn tương đối thấp và ổn định rất nhiều nước đang phát triển đã đạt được những tiến bộ đáng kể trong kỷ nguyên đó. Khi hệ thống Bretton Woods sụp đổ vào đầu những năm 1970 vàng không còn là xương sống chính thức của hệ thống tiền tệ quốc tế và dưới những quy tắc của quỹ tiền tệ quốc tế IMF các quốc gia không thể đảm bảo đồng tiền của mình bằng vàng, mặc dù vậy bạn vẫn còn những chức năng tiền tệ nhất định và ngày nay giá vàng được ấn định bằng USD, BẢNG ANH VÀ EURO. Ứng dụng đa lĩnh vực. Vào cuối năm 2004 các ngân hàng Trung ương trên thế giới và các tổ chức chính thức nắm giữ khoảng 19%, tổng trữ lượng vàng trên mặt đất với chức năng dự trữ. Thống kê trữ lượng vàng của Chính phủ và tổ chức tiền tệ trên toàn thế giới vào năm 2012 cho thấy Mỹ giữ nhiều nhất, kế đó là tổ chức tiền tệ IMF, sau đến Đức Italia Pháp. Cho đến tháng 5 năm 2016 thứ tự này vẫn không thay đổi. Không chỉ được sử dụng làm tài sản dự trữ trong kho của các ngân hàng Trung ương vàng cần được sử dụng làm tài sản tiết kiệm truyền thống và rất phổ biến ở nhiều quốc gia đặc biệt là ở các nước Á Đông và được sử dụng để tiết kiệm có thể ở dưới dạng đồ trang sức như dây chuyền nhẫn, vòng, lắc, khuyên tai, hoặc dạng thanh cây vàng. Theo một báo cáo các quốc gia Nam Á nhập khẩu khoảng 800 tấn vàng mỗi năm và sử dụng khoảng 600 tấn trong số đó để làm đồ trang sức. Trong y học hiện đại vàng cũng từng có tác dụng chữa bệnh ví dụ chúng được dùng để trị viêm khớp Arthritis, muối vàng được dùng để giảm sưng, chịu tổn thương về xương, giảm đau khớp, cứng khớp. Tuy nhiên, do việc đưa vàng vào cơ thể là quá nguy hiểm có thể dẫn đến tử vong, nên hầu hết các bác sĩ ngày nay đã ko còn dùng vàng để chữa trị nữa. Vàng có tính dẫn điện rất cao và có mặt trong hầu hết các thiết bị điện tử bao gồm điện thoại di động giúp điện thoại tránh bị ăn mòn. Cứ mỗi chiếc điện thoại lại có 50 miligam vàng, mỗi năm 1 tỷ chiếc điện thoại được sản xuất trên thế giới. Nếu gộp lại thì ta có 1 lượng vàng có giá trị lên tới 500 triệu đô la. Thể thao cũng sử dụng vàng, trong quá khứ người ta sử dụng vàng thật để chế tác huy chương vàng, tặng các vận động viên vô địch. Tuy nhiên từ năm 1912 ủy ban Olympic ngưng dùng vàng 24k làm huy chương, huy chương vàng ngày nay chỉ có 6 gram vàng.
Miếng mồi béo bở nhưng khó ăn.
Ngày nay các nước mỗi năm khai thác thêm 2500 đến 3000 tấn vàng để đóng góp vào tổng trữ lượng 190040 tấn trên thế giới. Theo CFRA, một nửa số vàng trên thế giới ngoại trừ lượng vàng vẫn chôn vùi dưới lòng đất được sử dụng trong ngành nữ trang. Trong số 1 nửa vàng còn lại, 1 phần tư do các ngân hàng trung ương lưu trữ, 1 phần tư còn lại do các nhà đầu tư tư nhân sở hữu hoặc sử dụng trong ngành. Hiện tại giá vàng vẫn tăng phi mã trong thời gian đại dịch, thúc đẩy nhu cầu mới với những dự án đào vàng, thậm chí dấy lên làn sóng khai thác vàng lậu ở nhiều nơi trong rừng Amazon nhưng khai thác vàng từ mỏ trong lòng đất giờ đây rõ ràng là khó hơn bao giờ hết thách thức về công nghệ thì đã rõ nhưng những cuộc biểu tình và chính trị địa phương còn khó lường hơn ví dụ như mỏ vàng Pascua Lama ở Chile sau nhiều năm các nhà hoạt động biểu tình phản đối với lý do bảo vệ môi trường dự án đã bị chính quyền cho tạm dừng. Vậy đến khi nào thì vàng mới không còn đáng giá khiến người ta phải khai thác. Năm 2019 sản lượng vàng toàn thế giới giảm 1% trở thành đợt giảm đầu tiên trong vòng 1 thập niên. Một số nhà phân tích cho rằng chúng ta đã tiến tới đỉnh vàng nghĩa là đã vượt qua tỷ lệ vàng tối đa khai thác cho nên sản lượng vàng sẽ tiếp tục giảm và cuối cùng khai thác vàng sẽ sụt giảm toàn diện. Tuy nhiên, nhu cầu với vàng vẫn không hề có dấu hiệu sụt giảm, đợt sóng tăng giá vàng theo sau cơn khủng hoảng covid 19 liên quan đến tình trạng tiền tệ suy yếu trong đó có đồng đô la nhưng vàng vẫn được coi là loại tài sản bền vững. Theo phó chủ tịch CFRA research cho biết: giống kiểu 1 cơn bão hoàn hảo hay nói rõ hơn là quy tắc cơ bản của vàng có thể chưa bao giờ mạnh như bây giờ, nhu cầu về vàng sẽ tiếp tục tăng ngày càng có nhiều vàng sẽ đến từ vàng tái chế nghĩa là vàng trở thành phương tiện giao dịch trao tay, việc tái chế nữ trang cũ, tiền xu hay thậm chí những lượng vàng cực kỳ nhỏ trong bảng mạch điện thiết bị điện tử sẽ trở thành nguồn cung cấp vàng đáng kể trong tương lai. Dữ liệu của CFRA cho biết khoảng 30% nguồn cung vàng trên thế giới trong 20 năm qua thực chất là từ vàng tái chế không phải là vàng khai thác mới. Kể từ buổi ban đầu của lịch sử loài người, vàng đã được coi là 1 thứ kim loại quý giá dù trải qua nhiều giai đoạn lịch sử đầy thăng trầm biến động, giá vàng có những lúc lên xuống thất thường nhưng vàng vẫn luôn khẳng định vai trò và vị thế quan trọng của mình ở nhiều lĩnh vực.
Cảm ơn các bạn đã theo dõi video trên kênh Tiền Thuật Toán. Đừng quên nhấn nút đăng ký và ấn chuông để được thông báo khi chúng tôi ra video mới nhé. Xin chào và hẹn gặp lại.
