Bài viết được dịch từ blog của Berachain: https://blog.berachain.com/blog/the-dawn-of-proof-of-liquidity-redefining-incentives-and-user-rewards
Chúng tôi rất vui mừng thông báo về việc ra mắt chính thức cơ chế Proof-of-Liquidity (PoL) trên Berachain – một cột mốc quan trọng đánh dấu sự chuyển mình trong cách mạng lưới này xử lý đồng thuận, khuyến khích và thanh khoản trên chuỗi.
Nếu bạn đã theo dõi quá trình phát triển của Berachain kể từ khi mainnet, bạn có thể đã quen với định hướng cốt lõi của nó: căn chỉnh lợi ích giữa dApps, người dùng và validators thông qua một cơ chế đồng thuận được thiết kế từ đầu để phục vụ mục tiêu này.
Trong bài viết này, chúng tôi sẽ trình bày rõ cơ chế hoạt động của PoL, ý nghĩa khi PoL chính thức khởi chạy, và các vấn đề cấp cao mà PoL đang tìm cách giải quyết.
PoL là gì?
PoL là một phần mở rộng của mô hình Proof-of-Stake (PoS), nhưng được thiết kế lại để tái cân bằng lợi ích giữa các thành phần chính trong hệ sinh thái: người dùng, dApps và validators.
Để hiểu PoL, trước tiên cần hiểu cấu trúc hai token của Berachain:
- BERA: token bảo mật của mạng, dùng để stake và tham gia consensus.
- BGT (Berachain Governance Token): token không thể chuyển nhượng, dùng cho quản trị và thưởng người dùng.
Validator phải stake BERA để được tham gia xác thực khối và nhận block rewards. Phần thưởng được trả dưới dạng BGT, và người dùng chỉ có thể nhận BGT thông qua việc tham gia các reward vaults – một cơ chế staking tài sản vào các smart contract đặc biệt được thiết kế để phân phối phần thưởng và khuyến khích hành vi mong muốn trên chuỗi.
Tại sao PoL quan trọng?
Trên nhiều L1 hiện nay, utility của token bị gộp lại làm một, khiến người dùng buộc phải lựa chọn giữa staking hoặc sử dụng token để tham gia ứng dụng onchain. PoL tách rời vai trò này:
- BERA dành cho bảo mật mạng (staking, consensus).
- BGT dành cho phần thưởng và quản trị.
Điều này giúp người dùng tham gia vào hệ sinh thái mà không phải đánh đổi cơ hội, từ đó thúc đẩy tăng trưởng bền vững.
Cách hoạt động của PoL
Người dùng stake tài sản vào reward vaults – các smart contract do dApp triển khai để phân phối phần thưởng.
Khi stake vào các vault đủ điều kiện, người dùng sẽ nhận BGT.
Đây là cách duy nhất để mint BGT trên Berachain.
Tuy việc tạo vault là permissionless, nhưng để được whitelist và nhận BGT emissions, dApps phải trải qua quy trình quản trị. Mỗi loại tài sản cần một reward vault riêng. DApps có thể dùng các vault này để khuyến khích thanh khoản, ví dụ như trên DEX hoặc giao thức lending.
Quan trọng: không phải vault nào được whitelist cũng sẽ nhận BGT. Chính các validator mới là người quyết định vault nào được phân phối BGT, dựa trên mức độ hấp dẫn của incentive mà dApp đưa ra.
Ví dụ về incentive competition
- dApp A: cam kết 10 token riêng/protocol token cho mỗi 1 BGT.
- dApp B: cam kết 7.5 protocol token cho mỗi 1 BGT.
Trên giấy tờ, dApp A có incentive hấp dẫn hơn → dễ thu hút validator phân phối BGT về vault của mình. Nhưng quyết định cuối cùng còn phụ thuộc vào uy tín dự án, khả năng tăng giá của token, và chiến lược của từng validator.
Lợi ích và động lực của validator
Khi validator phân phối BGT đến một vault, họ nhận incentive token từ dApp và có thể lấy commission trước khi chia lại phần thưởng cho người ủy quyền (BGT delegators).
Khả năng phân phối BGT phụ thuộc vào delegation weight, được quyết định bởi tổng lượng BGT được ủy quyền và mức boost của validator.
→ Validator càng chia sẻ incentive hấp dẫn, càng thu hút nhiều delegators → càng có khả năng phân phối BGT nhiều hơn → tăng reward.
Mối quan hệ ba chiều của PoL
Người dùng stake tài sản vào reward vaults → nhận BGT → ủy quyền BGT cho validators → nhận thêm phần thưởng.
Validators phân phối BGT đến các vault có incentive tốt → nhận lại token incentive + commission → thu hút thêm delegation.
DApps xây dựng reward vault + đề xuất incentive hấp dẫn → cạnh tranh thu hút BGT emissions → tăng thanh khoản và người dùng.
Tóm tắt (TL;DR)
- Validators cần BGT delegation để tối đa hóa block rewards → chia sẻ incentive để thu hút.
- Người dùng tối ưu lợi nhuận bằng cách stake tài sản vào vaults và delegate BGT.
- Protocols cạnh tranh để đưa ra incentive tốt nhất, nhằm thu hút validator phân phối BGT về phía mình.
PoL – Một chương mới
PoL không phải một thử nghiệm ngẫu nhiên, mà là một sự tiến hóa được thiết kế kỹ lưỡng từ các nền tảng PoS đã được kiểm chứng.
Trong những tuần gần đây, hơn 50 đề xuất reward vault đã được gửi lên diễn đàn với chiến lược sáng tạo từ các dApp.
PoL thay đổi hoàn toàn cuộc chơi:
- Người dùng có thể lựa chọn validator, vault phù hợp và tối ưu hành vi onchain.
- Hệ sinh thái có thể tiến xa hơn trong việc cân bằng ba yếu tố: bảo mật – phi tập trung – khả năng mở rộng.
Tương lai PoL là gì?
PoL cho thấy bảo mật không cần nằm riêng lẻ và incentive alignment có thể được tự động hóa và minh bạch.
Nếu bạn là:
- Dev → hãy xây ứng dụng theo tư duy “PoL-first”
- LP → hãy săn các vault có APR cao
- Validator → hãy theo sát incentive và vault hấp dẫn
PoL trên Berachain mở ra cơ hội mới cho toàn bộ hệ sinh thái.
